ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ

- ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬਣਾ

ਸ਼ਾਇਰ ਢਾਡੀ ਦੇ ਰਸਤਿਓਂ

ਤਿਆਰੀ ਕਰਦਾ

ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਪੰਥ ਦਰਦੀ

ਨੀਚ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਦੀ

“ਬਾਬਾ” ਬੇਸ਼ੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਪਣੱਤ ਭਰਿਆ ਲਕਬ ਹੈ, ਤੇ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਏ ਵੇਖਿਆਂ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ ਵੀ ਨਹੀਂ ਉਪਜਦਾ, ਪਰ ਲੋੜ ਹੈ ਚੇਤੰਨ ਹੋ ਕੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਪਿੱਛੇ ਛੁਪੀ ਮਨਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ; ਕਿ ਭਲਾ ਇਸ ਸਭ ਪਿੱਛੇ ਮਨੋਰਥ ਕਿਤੇ ਅਖੌਤੀ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਸ਼ੀਰੇ ਵਿੱਚ ਭਿਓ ਕੇ ਮੂਲ ਨਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮਹੁਰਾ ਦੇਣਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ?

ਗੁਰੂ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ ਤੇ ਸਿੱਖ ਦਾ ਵਜੂਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚੇਗਾ ! ਜੇ ਸਰੀਰ ਸਮੇਤ ਸਮੁੱਚੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹੋਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜਰਾ ਸੋਚੀਏ ਕਿ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰ ਕਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ? ਇੱਥੇ "ਬਾਬਾ" ਲਕਬ ਦੀ ਆੜ ਹੇਠ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਗੁਰੂ ਪਦਵੀ ਨੂੰ ਚੈਲੰਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ (ਸਮੁੱਚੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਜਿਸਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਸਰੀਰ ਵੀ ਹੈ) ਗੁਰੂ ਨਹੀਂ, ਨਿਰੋਲ ਨਹੀਂ, ਫੇਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਭੁੱਲੜ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਹੀ ਕਹਾਉਣਗੇ, ਨਾ ਕਿ ਸਦੀਵੀ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ! ਜਿਵੇਂ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਸਮੇਤ ਇੱਕ ਇਸਤਰੀ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤ ਹੀ ਹੈ ਤੇ ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ ਉਸਦੀ ਭਾਵਨਾ ! ਗੁਰੂ ਤੇ ਗੁਰੂਤਾ ਵੀ ਇਹੋ ਵਿਚਾਰ ਮੰਗਦੀ ਹੈ,  ਜਿਸ ਲਈ ਲੋੜ ਹੈ ਸੂਝਵਾਨਾਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਦੀ, ਜੋ ਨਦਾਰਦ ਹੈ, ਤੇ ਜੋ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸੰਵਾਦਹੀਨਤਾ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਤਰਕ-ਕੁਤਰਕ ਹੀ ਸੱਚ ਮੰਨਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਤੀ ਜਾਂ ਫੇਰ ਸ੍ਵੈਭੂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਵਿਦਵਾਨ ਬਣ ਕੇ ਹਰ ਵਿਰੋਧੀ ਵਿਚਾਰ ਖਿਲਾਫ਼ ਫਤਵੇ ਜਾਰੀ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ! ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਕੁਤਰਕ ਨੂੰ ਹੀ "ਤੱਤ" ਤੇ ਬਾਕੀ ਸਭ ਨੂੰ "ਮਰੀ ਜ਼ਮੀਰ ਵਾਲੇ" ਇਤਿਆਦਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਤਰਕ ਦੀ ਅੰਧੀ ਫੌਜ ਖੜੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਝੂਠ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਉੱਪਰ ਸੱਚ ਦੇ ਜਾਅਲੀ ਮੋਟੋ ਲਾ ਕੇ ...

ਇੱਕ ਸਪਸ਼ਟ ਜਿਹੀ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕੇਵਲ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਸਨ, ਆਮ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਰਗੇ, ਤਾਂ ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਆਮ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਾਂਗ ਆਮ ਜਿਹੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਫੇਰ ਸੋਚੀਏ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਤਾਂ ਆਮ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਆਮ ਜਿਹੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਤੇ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਗੇ; ਫੇਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਸਰੂਪ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਸਦੀਵੀ "ਗੁਰੂ" ਆਖੀ ਜਾਂਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਜਾਂ ਗੁਰੂ ਮੰਨਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਹੀ ਟੁੱਟ ਗਿਆ, ਮਤਲਬ ਗੁਰੂ ਹੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ; ਤੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦਾ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਦੇ ਪੂਰਾ ਵਜੂਦ ਹੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਸਦੀਵਤਾ 'ਤੇ ਟਿਕਿਆ ਹੈ, ਸੋ ਭਾਵ ਇੱਕੋ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਭਗਵਿਆਂ ਵਲੋਂ ਜਾਂ ਫੇਰ ਲਾਲ ਝੰਡੇ ਵਾਲਿਆਂ ਵਲੋਂ, ਆਖਿਰ ਤਾਂ ਨਿਗਲਿਆ ਸਿੱਖ ਹੀ ਗਿਆ !

ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ, ਇਹਨਾਂ ਅਖੌਤੀ ਨਵ-ਯੁਗੀਨ ਕੁਧਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਨਕਲੀ ਲੇਬਲ ਲੱਗੀਆਂ ਝੂਠ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਦੇ ਮੋਟੋ ਵਿੱਚ ਡਾਂਗ ਦੇ ਕੋਕੇ ਵਾਂਗ ਜੜੇ ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਕੁਝ ਕੁਤਰਕ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਬੇਤੱਤ ਚੁੰਧਿਆਹਟ ਨਾਲ ਅੰਧੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਸਦੀ ਕੁ ਪਹਿਲਾਂ ਭਦੌੜੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਉਦਰ ਤੋਂ ਵੀ ਉਤਪਨ ਹੋਏ ਸਨ, ਤੇ ਫੇਰ ਬਿਨਾਂ ਘਤਿੱਤ ਦੇ ਸਿਰੇ ਲੱਗੇ ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੱਤ-ਰਹਿਤ ਹੋ ਕੇ ਪਰਮ ਧੁੰਦਕਾਰ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋ ਗਏ !

ਸ਼ਾਇਦ ਇਤਿਹਾਸ ਆਪਣੇ ਆਪਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ...